فتح خرمشهر (سوم خردادماه 1361) در تاریخ جنگ ایران و عراق ، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. خبر آزادی خرمشهر ، آنچنان شگفت آور بود که در سراسر میهن اسلامی ما ، مردم را به وجد آورد. با اعلام خبر فتح خرمشهر ، مردم ایران به سان خانواده ای بزرگ که فرزند از دست رفته خود را بازیافته است ، اشک های شادی و شعف خود را نثار روح شهدای حماسه آفرین صحنه های شورانگیز این نبرد نمودند. برای پی بردن به عظمت این نبرد حماسی کافی است بدانیم که نیروهای متجاوز عراق ، پیش از نبرد سرنوشت ساز رزمندگان ما برای آزادی خرمشهر ، در اطلاعیه ای به نیروهای خود دستور داده بودند که دفاع از خرمشهر را به منزله دفاع از بصره ، بغداد و تمام شهرهای عراق محسوب کنند. همچنین تجهیزات و امکانات دفاعی دشمن در این منطقه ، نشان می داد که عراق ، خرمشهر را به عنوان نماد پیروزی خود در جنگ به حساب آورده و قصد داشته است به هر قیمت ، این شهر را در تصرف نیروهای خود نگه دارد.
هنگامی که مرحله اول و دوم عملیات بیت المقدس به پایان رسید و رزمندگان ما در اطراف خرمشهر مستقر شدند ، رادیوی رژیم بعث می کوشید در تبلیغات کاذب خود ، حضور نیروهای عراق را در خرمشهر به رخ بکشد تا توجیهی برای ترمیم روحیه نیروهای شکست خورده و رو به هزیمت عراق باشد. فتح خرمشهر در زمانی کمتر از 24 ساعت ، موجب شد که بخش قابل توجهی از نیروهای عراقی ، به اسارت نیروهای جمهوری اسلامی ایران درآیند. نبرد بزرگ ، سرنوشت ساز و غرورآفرین بیت المقدس که برای رهاسازی خرمشهر از سلطه نیروهای مهاجم عراقی انجام شد ، از 10 اردیبهشت ماه تا 4 خردادماه 1360 به طول انجامید. این نبرد حماسی ، علاوه بر پایان بخشیدن به 19 ماه اشغال بخشی از حساس ترین مناطق خوزستان و آزادسازی خرمشهر ، ضربه سهمگین و کمرشکن به توان رزمی و جنگ طلبی های دشمن مهاجم وارد ساخت. کوتاه سخن اینکه عملیات بیت المقدس ، به عنوان برجسته ترین عملیات پدآفندی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در تاریخ نظامی 8 سال دفاع مقدس ثبت شده است. اگر امروز در هر شهر و روستا از گلزار شهدا گذر کنیم و تاریخ نقش بسته بر روی سنگ ها را مرور نماییم خواهیم دید که مجموع شهیدان سوم خردادماه 1360 ، الگویی کوچک از ملت مقاوم ایران است که چون آسمانی پرستاره می درخشند. شادی های به یادماندنی خودجوش و سراسری پس از آزادسازی خرمشهر نیز برگ دیگری از این حماسه ملی بود و نشان داد که مردم سراسر ایران چه آنهایی که خرمشهر را به چشم دیده بودند و چه آنهایی که ندیده بودند چگونه از شنیدن خبر این پیروزی ، ساعت ها به پایکوبی پرداختند و هزیمت دشمن اشغالگر را از خاک میهن جشن گرفتند. سوم خرداد یک حماسه ملی است. اگر حضور ملت در صحنه جبهه های دفاع نبود ، نه حماسه آن پیروزی تحقق می یافت و نه حماسه حضور مردم در جشن پس از پیروزی. لذا به حق می توان گفت پاسداشت فتح خرمشهر ، در گرو پاسداشت حضور مردمی در همه صحنه هاست.
